ROK 1989: Koniec społeczeństwa nieobywatelskiego

Czym rożniły się wydarzenia 1989 roku w Niemieckiej Republice Demokratycznej, Rumunii i Polsce? Stephen Kotkin i Jan T. Gross opisują źródła kryzysu w krajach Europy Wschodniej i powstanie społeczeństwa obywatelskiego.

NRD: inflitrowane przez Stasi społeczeństwo, gospodarka przegrywająca rywalizację z Niemcami Zachodnimi - i nowa polityka Gorbaczowa.

Rumunia: państwo policyjne Nicolae Ceausescu, w którym wydarzenia 1989 roku miały najkrwawszy przebieg.

Polska: kraj o wyjątkowej sytuacji Kościoła katolickiego i silnej opozycji - dał przykład pokojowej transformacji.

Systemy komunistyczne łączyła narzucona idea oraz monopol partii w życiu społecznym i gospodarczym. Charakteryzowało je też - jak piszą autorzy - wszechogarniające kłamstwo. Jak stwierdził w rozmowie z teresą Torańską Jakub berman: "za nami stała racja - historyczna". Ale nie stała - i komunizm poniósł klęskę.

[Świat Książki, 2009]